प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना (PM-Kisan Samman Nidhi Yojana) ही देशातील शेतकऱ्यांसाठी सुरू करण्यात आलेली एक महत्त्वाची योजना आहे. या योजनेद्वारे सरकार प्रत्येक पात्र शेतकऱ्याला दरवर्षी ₹6,000 आर्थिक मदत थेट त्यांच्या बँक खात्यात हस्तांतरित करते. मात्र आता या योजनेबाबत एक नवा महत्त्वाचा अपडेट आला आहे. या अपडेटमुळे अनेक शेतकऱ्यांना योजनेचा लाभ बंद होणार आहे, तर काहींना पुन्हा पडताळणीनंतरच फायदा मिळणार आहे.
पीएम किसान योजनेतील नवा अपडेट
केंद्र सरकारच्या PM-Kisan पोर्टलवर नव्या नोटीसमध्ये सांगण्यात आले आहे की,
अनेक शेतकरी अशा वर्गात मोडतात जे या योजनेच्या पात्रतेच्या निकषात बसत नाहीत. तरीदेखील ते अनेक वर्षांपासून लाभ घेत आहेत.
सरकारने आता अशा शेतकऱ्यांची ओळख पटवली असून, त्यांना योजनेतून तात्पुरते वगळण्यात येत आहे.
कोणते शेतकरी योजनेतून वगळले जात आहेत?
या अपडेटनुसार दोन प्रकारचे शेतकरी आहेत ज्यांना योजनेतून बाहेर केले जात आहे –
1 फेब्रुवारी 2019 नंतर जमिनीचे मालक बनलेले शेतकरी
या योजनेच्या नियमांनुसार, शेतकऱ्याचे नाव जमिनीच्या 7/12 उताऱ्यावर 1 फेब्रुवारी 2019 पूर्वी असणे आवश्यक आहे.
मात्र अनेक शेतकऱ्यांनी नंतर जमीन विकत घेतली किंवा वारसाहक्काने नाव चढवले.
अशा शेतकऱ्यांना सरकार अयोग्य (ineligible) घोषित करत आहे, कारण ते मूळ निकषांमध्ये बसत नाहीत.
एकाच कुटुंबातील एकापेक्षा अधिक सदस्यांना लाभ मिळत असलेले शेतकरी
PM किसान योजनेत “कुटुंब” म्हणजे – पती, पत्नी आणि अल्पवयीन मुले.
मात्र अनेकांनी सुरुवातीला फॉर्म भरताना वेगवेगळ्या नावाने नोंदणी केली –
- आई-वडिलांच्या नावाने,
- स्वतःच्या नावाने,
- जोडीदाराच्या नावाने.
यामुळे एका घरातील अनेक सदस्यांना लाभ मिळत होता. सरकारने आता हे थांबवले असून, अशा शेतकऱ्यांचा लाभ फिजिकल पडताळणीपर्यंत रोखण्यात आला आहे.
फिजिकल व्हेरिफिकेशन का गरजेचे आहे?
ज्यांना सिस्टीमने “अयोग्य” (NO) दाखवले आहे, त्यांना आता फिजिकल व्हेरिफिकेशन करावे लागेल.
म्हणजेच, स्थानिक कृषी अधिकारी किंवा समन्वयक (Coordinator) यांच्याकडे जाऊन –
- जमिनीचे कागद,
- आधारकार्ड,
- आणि इतर आवश्यक पुरावे दाखवावे लागतील.
जर पडताळणीनंतर तुम्ही पात्र आढळलात, तर तुमचा लाभ पुन्हा सुरू होईल.
तुमचा PM किसान स्टेटस कसा तपासाल?
सरकारने सर्व शेतकऱ्यांना आवाहन केले आहे की त्यांनी स्वतःचा “Know Your Status” पर्याय वापरून आपली माहिती तपासावी.
यासाठी पुढील सोपी प्रक्रिया आहे –
पायरी 1:
सर्वात आधी https://pmkisan.gov.in या PM-Kisan च्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या.
पायरी 2:
मुखपृष्ठावर तुम्हाला “Know Your Status” हा पर्याय दिसेल. त्यावर क्लिक करा.
पायरी 3:
तुमचा Farmers Registration Number प्रविष्ट करा.
(जर तो माहित नसेल तर “Find Registration Number” वर क्लिक करून मोबाईल नंबर किंवा आधार नंबर टाकून तो शोधू शकता.)
पायरी 4:
कॅप्चा भरा आणि “Get OTP” वर क्लिक करा.
तुमच्या मोबाईलवर एक ओटीपी येईल. तो टाकून लॉगिन करा.
पायरी 5:
आता तुम्हाला तुमचा संपूर्ण Eligibility Status दिसेल —
- ✅ जर “YES” दाखवले आहे तर तुम्हाला लाभ मिळत राहील.
- ❌ जर “NO” दाखवले आहे, तर तुम्हाला लाभ मिळणार नाही जोपर्यंत पडताळणी होत नाही.
“NO” का दिसते आहे?
जर तुमच्या नावासमोर “Land Seeding: NO” किंवा “Eligibility: NO” असे दिसत असेल, तर यामागे दोनच कारणे असू शकतात –
- तुमची जमीन 1 फेब्रुवारी 2019 नंतर तुमच्या नावावर झाली आहे.
- तुमच्या कुटुंबातील एकापेक्षा जास्त सदस्य PM किसानचा लाभ घेत आहेत.
उपाय काय?
जर तुम्हाला “NO” दिसत असेल, तर तुम्ही खालीलप्रमाणे कार्यवाही करा –
- तुमच्या स्थानिक कृषी समन्वयकांशी संपर्क साधा.
- जमिनीचे 7/12 उतारे, आधारकार्ड, आणि खाते क्रमांक यांचे दस्तऐवज सादर करा.
- अधिकारी तपासणी करून तुमचा स्टेटस “YES” करतील.
- त्यानंतर पुढील हप्ता तुमच्या खात्यात जमा केला जाईल.
💡 मोबाईल APP आणि इतर पर्याय
वेबसाइटशिवाय तुम्ही पुढील माध्यमांतूनही तुमचा स्टेटस तपासू शकता –
PM-Kisan मोबाइल App:
Google Play Store वर उपलब्ध आहे. येथे लॉगिन करून सहज तपासणी करता येते.
किसान मित्र (Chatbot):
PM-Kisan वेबसाइटवर उजव्या कोपऱ्यात “Kisan Mitra” हा चॅटबॉट आहे. त्याद्वारेही स्टेटस पाहता येतो.
स्थानिक CSC केंद्र:
कॉमन सर्व्हिस सेंटरवर (CSC) जाऊन देखील शेतकरी आपला स्टेटस तपासू शकतात.
बँक खात्याशी आधार लिंक करणे आवश्यक
योजनेचा लाभ मिळवण्यासाठी तुमचे आधार कार्ड आणि बँक खाते लिंक असणे आवश्यक आहे.
जर “Aadhaar Seeding: NO” असे दिसत असेल, तर त्वरित बँकेत जाऊन ते पूर्ण करा.
पात्रतेचे मुख्य निकष (Eligibility Criteria)
| घटक | अट |
| जमिनीचे मालकत्व | 1 फेब्रुवारी 2019 पूर्वी नाव असावे |
| कुटुंब रचना | फक्त एकाच कुटुंबाला लाभ |
| केवायसी (KYC) | पूर्ण केलेली असावी |
| आधार-बँक लिंक | आवश्यक |
| पडताळणी | फिजिकल व्हेरिफिकेशन आवश्यक असल्यास अधिकारीमार्फत पूर्ण करावी |
💬 शेतकऱ्यांची सामान्य शंका
प्रश्न: माझा स्टेटस “NO” दाखवतोय, पण मी पात्र आहे. काय करावे?
उत्तर: स्थानिक कृषी कार्यालयात भेट द्या. कागदपत्रे सादर करून पडताळणी पूर्ण करा.
प्रश्न: मला ओटीपी येत नाही, काय करावे?
उत्तर: नोंदणी करताना वापरलेला मोबाईल नंबर सक्रिय आहे का तपासा. गरज असल्यास Update Mobile Number पर्याय वापरा.
प्रश्न: एका घरात दोन वेगवेगळे खाते असल्यास दोघांनाही लाभ मिळेल का?
उत्तर: नाही. योजनेनुसार एका कुटुंबाला फक्त एकदाच लाभ मिळू शकतो.
🌿 निष्कर्ष
PM किसान सन्मान निधी योजनेचा उद्देश लघु आणि सीमांत शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य देणे हा आहे.
सरकारचे हे पाऊल म्हणजे योजनेतील पारदर्शकता आणि प्रामाणिकता राखणे, जेणेकरून केवळ पात्र शेतकऱ्यांनाच लाभ मिळेल.
म्हणूनच, जर तुम्ही या योजनेचे लाभार्थी असाल, तर आजच –
✅ तुमचा स्टेटस तपासा,
✅ KYC आणि आधार सीडिंग पूर्ण करा,
✅ आणि कोणतीही चूक असल्यास स्थानिक कृषी अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधा.
📢 शेवटची सूचना
योजनेतील अद्ययावत माहिती, फॉर्म भरण्याची लिंक, आणि पुढील हप्त्याची तारीख जाणून घेण्यासाठी
👉 PM-Kisan पोर्टल नियमित तपासत राहा.
